تنظیم واخواهی

نگارش دادخواست واخواهی توسط وکیل دادگستری

واخواهی به معنای اعتراض کردن استدر آئین دادرسی مدنی واژۀ واخواهی به معنای اعتراض به احکام غیابی است. درواقع محکوم علیه غایب به موجب قانون حق دارد به حکم غیابی اعتراض نماید این اعتراض واخواهی نامیده می­شود این درحالی است که احکام حضوری قابل واخواهی نمی­باشند. دادخواست واخواهی در دادگاه صادر کننده حکم غیابی قابل رسیدگی است.

بعبارت دیگر، در دعاوی حقوقی و کیفری تمامی احکام غیابی صادره از دادگاه­های عمومی و انقلاب توسط محکوم علیه غایب در مهلت مقرر قابل واخواهی است؛ صرف نظراز اینکه حکم صادره با توجه به نوع دعوا یا میزان خواسته آن قابل تجدیدنظر باشد یا نباشد. رأیی که بر اساس واخواهی صادر می­شود می­تواند در مهلت مقرر قابل تجدیدنظر نیز باشد. چنانچه حکم دادگاه فی الواقع حضوری باشد اما دادگاه آن را غیابی توصیف نماید یا بالعکس، اثری بر حق واخواهی ندارد

واخواسته چیست؟

رای غیابی صادره از محاکم عموی و انقلاب که محکوم علیه غایب در مهلت مقرر نسبت بدان اعتراض کرده است.

واخواه و واخوانده چه کسانی هستند؟

واخواه شخصی است که در مرحله دادرسی اولیه شرکت نداشته و رای بطور غیابی صادر شده است(محکوم علیه غایب) این فرد همان خوانده دعوای اصلی باشد. واخوانده نیز همان خواهان دعوای اصلی است که علیه وی اعتراض شده است( معترض علیه). مطابق ماده ۳۰۳ قانون آئین دادرسی مدنی:«حکم دادگاه حضوری است مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طورکتبی نیز دفاع ننموده باشد و یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد.» بنابراین تنها درصورت حصول شرایط مقرر در ماده فوق، خوانده یا وکیل و قائم مقام قانونی وی حق واخواهی از رای غیابی را خواهند داشت.

درصورت فوت یا ورشکستگی هریک از اصحاب دعوای اصلی وراث و قائم مقامان قانونی، در دعوای واخواهی مداخله خواهند نمود. افزون بر اصحاب دعوای نخستین اشخاص ثالث نیز میتوانند وارد دعوا شوند. اگرچه ورود ثالث تنها مرحۀ نخستین و تجدیدنظر منصوص شده و در مرحله واخواهی صریحاً پیش بینی نشده است اما با توجه به اصول دادرسی و اینکه ورود ثالث تا زمانیکه ختم دادرسی اعلام نشده است مجاز می­باشد، ورود ثالث در مرحلۀ واخواهی نیز امکانپذیر است.

محکوم علیه غائب در صورت تمایل به جلب ثالث باید درخواست جلب را با دادخواست اعتراض همراه با هم به دفتر دادگاه صادرکنندۀ حکم غیابی( مرجع واخواهی) تسلیم کند. واخوانده نیز حق دارد در اولین جلسۀ رسیدگی به اعتراض جهات و دلائل خود را اظهار کرده و ظرف ۳ روز دادخواست جلب ثالث را تقدیم دادگاه نماید. بنابراین به اصحاب دعوا در مقطع واخواهی افزون بر خواهان و خوانده دعوای نخستین اشخاص ثالث را نیز میتوان افزود. بدیهی است که ثالث به شخصی گفته می­شود که خود یا نماینده او در دادرسی که منتهی به رأی شده است، بعنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد.

آرای غیابی شورای حل اختلاف:

به موجب ماده ۲۵ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب۱۳۹۴، رأی صادره از سوی قاضی شورا حضوری است مگر اینکه محکوم علیه یا وکیل او در هیچ یک از جلسات رسیدگی حاضر نشده و یا به طور کتبی نیز دفاع ننموده باشد. محکوم علیه غایب می­تواند برابر قانون آئین دادرسی مدنی به رأی غیابی اعتراض نماید.

احکام غیابی صادره از دادگاه تجدیدنظر:

این دسته از احکام ظرف مدت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی به محکوم علیه قابل اعتراض و رسیدگی در همان دادگاه تجدیدنظر است. حقوق و تکالیف واخواه و واخوانده در طرح اعتراض به حکم غیابی و پاسخ به اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان نیز همان است که در اعتراض به حکم غیابی در مرحله نخستین آمده است. رسیدگی دادگاه تجدیدنظر استان به اعتراض نیز تابع تشریفات رسیدگی به حکم غیابی مرحلۀ نخستین است.

افزون بر آن در اجرای حکم غیابی مزبور مقررات مربوط به اجرای حکم غیابی مرحلۀ نخستین باید رعایت شود. قانونگذار وصف غیابی را برای حکم دادگاه تجدیدنظر به کار نبرده است اما این حکم نیز فی الواقع غیابی و در هر حال قابل واخواهی در دادگاه صادرکننده آن است. چنانچه حکم غیابی در دعوایی صادر شده باشد که طبق مقررات قابل تجدیدنظر باشد و محکوم علیه غایب در مهلت مقرر واخواهی ننماید، میتواند در مهلت تجدیدنظر نسبت به حکم غیابی تجدینظرخواهی کند.

چنانچه محکوم علیه غایب پس از پایان مهلت واخواهی نسبت به حکمی که قابل تجدیدنظر نیز باشد شکایت کند اما عنوان دادخواست و شکایت خود را به اشتباه به جای تجدیدنظر خواهی، «واخواهی» تعیین نماید بی آن که تاخیر واخواهی او مبتنی بر عذر موجهی باشد دادخواست مزبور قابل رسیدگی در مرحله تجدیدنظر برابر مقررات مربوط به آن مرحله می­باشد.

به بیان دیگر درصورتی که دادخواست مزبود در مهلت تجدید نر تقدیم شده باشد باید تجدیدنظرخواهی شمرده شده و پس از انجاک تشریفات برای رسیدگی به دادگاه تجدیدنظر فرستاده شود.همچنین اگر محکوم علیه غایب در مهلت واخواهی اقدام به تقدیم دادخواست تجدیدنظر نماید چون وا خواهی حق است و هر حقی قابل اسقاط است و اسقاط میتواند صریح یا ضمنی باشد، بنا را باید بر این گذاشت که محکوم علیه با تقدیم دادخواست تجدیدنظر در مهلت واخواهی ، حق واخواهی خود را ساقط کرده است و باید به شکایت او با توجه به مقررات تجدیدنظر یعنی عنوانی که خود انتخاب نموده است، رسیدگی شود.

مهلت واخواهی درصورت ابلاغ واقعی حکم غیابی:

حکم غیابی تا جایی که امکان دارد، باید به محکوم علیه غایب ابلاغ واقعی شود و چنانچه ابلاغ واقعی ممکن نباشد ابلاغ قانونی بعمل آمده و معتبر خواهد بود. درصورتی که حکم غیابی ابلاغ واقعی شده باشد مهلت واخواهی که برای اشخاص مقیم ایران ۲۰ روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور ۲ ماه است از تاریخی آغاز می­شود، که حکم حسب مورد به محکوم علیه غایب، نماینده و یا قائم مقام قانونی او ابلاغ می­شود.

بنابراین درصورتی که محکوم علیه غایب بی آن که عذر مجه داشته باش خارج از مهلت مزبور دادخواست واخواهی خود را به دفتر دادگاه صادرکننده حکم تقدیم نماید دادگاه با دادخواست دادگاه قرار رد دادخواست واخواهی را صادر می­نماید. این قرار چنانچه در پرونده­ای صادر شده باشد که حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدیدنظر باشد در مهلت مقرر( حسب مورد ۲۰ روز یا ۲ماه) قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر است که رای قطعی صادر می­نماید. درصورت فسخ قرار در مرجع تجدیدنظر پرونده به دادگاه نخستین برمیگردد تا برای رسیدگی به واخواهی اقدامات لازم صورت گیرد.

مهلت واخواهی درصورت وجود عذر موجه:

محکوم علیه غایبی که به سبب عذر موجه نتوانسته در مهلت مقرر واخواهی نماید، اجازه داده که پس از مهلت مقرر نیز دادخواست واخواهی را تقدیم نماید. در این صورت واخواه باید پس از رفع عذر دادخواست واخواهی دهد و جهات عذر و دلیل موجه بودن آن را به دادگاه صادرکننده حکم غیابی تقدیم نماید. دادگاه ابتدا ادعای او را مورد رسیدگی قرار داده و درصورتی که عذر را موجه تشخیص دهد، قرار قبولی دادخواست واخواهی را صادر می­نماید که در اینصورت چنانچه حکم درحال اجرا باشد، متوقف می­شود. چنانچه دادگاه عذر اعلام شده موجه تشخیص ندهد قرار رد دادخواست واخواهی را صادر می­نماید[

مهلت واخواهی درصورت ابلاغ قانونی حکم غیابی:

درصورتی که ابلاغ واقعی حکم غیابی ممکن نباشد، ابلاغ قانونی شده و معتبرخواهد بود. مهلت واخواهی نیز درصورت ابلاغ قانونی حکم حسب مورد ۲۰ روز یا ۲ ماه است.بنابراین محکوم علیه غایب درصورت ابلاغ قانونی حکم نیز علی القاعده نمیتواند خارج از مهلت مقرر واخواهی نماید. درعین حال چنانچه واخواه مدعی باشد که با ابلاغ قانونی از مفاد حکم آگاه نگردیده میتواند دادخواست واخواهی خارج از مهلت خود را به دادگاه صادرکننده حکم غیابی تقدیم نماید.

دادگاه ابتدا خارج از نوبت در این مورد رسیدگی می­نماید و چنانچه درستی ادعای واخواه را احراز نمود قرار قبولی دادخواست واخواهی را صادر می­نماید در اینصورت اجرای حکم چنانچه در حال انجام باشد تا روشن شدن نتیجه دادخواست واخواهی به درخواست محکوم علیه متوقف می­شود. بدیهی است که قرار قبولی دادخواست واخواهی بدین معناست که دادگاه ادعای واخواه را مبنی بر آگاه نشدن از مفاد حکم پذیرفته و به وا خواهی او رسیدگی می­کند. درنتیجه پرونده برای رفع نقص احتمالی از دادخواست به دفتر بازمیگردد اما درصورتی که دادگاه ادعای واخواه را دراین خصوص نپذیرد، قرار رد داخواست واخواهی را صادر می­نماید.

آثار واخواهی:

واخواهی مانند تجدیدنظر خواهی، دو اثر دارد؛ اثر تعلیقی و اثر انتقالی.

اثر تعلیقی: واخواهی مانند تجدیدنظر خواهی اثر تعلیقی دارد بدین معنا که تا پایان مهلت واخواهی صدور دستور اجرای حکم ممنوع است و چنانچه در مهلت مقرر، واخواهی صورت پذیرد، دستور اجرای حکم تا روشن شدن نتیجۀ واخواهی صادر نمی­شود. چنانچه حکم غیابی در پرونده­ای صادر شده باشد ه با توجه به نوع دعوا و یا میزان خواسته­ی آن، قابل تجدیدنظر باشدباتوجه به اثر تعلیقی تجدیدنظر، اجرای حکم تا پایان مهلت تجدیدنظرخواهی و درصورت تجدیدنظر خواهی در مهلت مقرر، تا روشن شدن نتیجۀ تجدیدنظر نیز معلق می­ماند.

لیکن درصورتی که محکوم علیه در مهلت مقرر واخواهی ننماید، چنانچه حکم در پرونده­ای صادر شده باشد که قابل تجدیدنظر نباشد، به درخواست محکوم له باید دستور اجرای حکم صادر شود و چنانچه قابل تجدیدنظر باشد،محکوم له برای گرفتن دستور اجرای حکم، باید تا پایان مهلت تجدیدنظر منتظر بماند و درصورت عدم تجدیدنظر خواهی در مهلت مقرر به درخواست وی، حکم غیابی اجرا خواهد شد. چنانچه محکوم علیه غایب پس از پایان مهلت با ادعای عذر موجه اقدام به اعتراض به رای غیابی نماید،درصورت صدور قرار قبولی شکایت و موجه شمردن ادعای معذور بودن از جانب ایشان، اجرای حکم تا حصول نتیجۀ واخواهی متوقف می­شود[۸].

اثر انتقالی: واخواهی ا ثر انتقالی دارد بدین معنا که بوسیلۀ واخواهی، اختلاف از مرحلۀ پیشین(رسیدگی غیابی) به مرحله واخواهی با لحاظ اعتراضات و دلائل واخواه منتقل می­شود؛ بعبارت دیگر دادگاه دوباره باید رسیدگی و اقدام به صدور حکم نماید[۹].

اثر واخواهی نسبت به سایر اشخاص:

ماده ۳۰۹ قانون آئین دادرسی مدنی، اصلی را انشا می­نماید که با اصول دادرسی منصفانه منطبق است و آن این است که:«رایی که پس از رسیدگی وا خواهی صادر می شود فقط نسبت به واخواه و واخوانده موثر است و شامل کسی که وا خواهی نکرده است نخواهد شد….» مطابق این ماده، در صورت تعدد محکوم علیهم چنانچه بعضی از آن­ها وا خواهی نمایند و حکم درپی رسیدگی وا خواهی فسخ شود، شامل اشخاصی که وا خواهی نکرده­اند، نمی­شود.

همچنین، درصورت تعدد محکوم لهمِ حکم غیابی، چنانچه محکوم علیه تنها برخی از آن­ها را طرف وا خواهی قرار دهد و حکم فسخ شود، رای جدید شامل اشخاصی که واخوانده نبودند، نخواهدشد. در عین حال همان ماده استثنای مهمی را بر قاعده مذکور وارد آورده است که :«…… مگر اینکه رای صادره قابل تجزیه وتفکیک نباشد که در این صورت نسبت به کسانی که مشمول حکم غیابی بوده ولی وا خواهی نکرده اند نیز تسری خواهد داشت.»[۱۰]

فرم دادخواست واخواهی word

واخواهی کیفری مهریه نفقه علیه شاکی

اثر واخواهی و خسارت ناشی از اجرای حکم:

درصورتی که واخواهی پس از اجرای حکم غیابی مطرح شود و حکم به نفع واخواه صادر گردد، خواهان مرحلۀ نخستیم(واخوانده) ملزم به جبران خسارت ناشی از اجرای حکم غیابی نسبت به واخواه خواهد بود.

تکالیف واخواه:

واخواه بعنوان اعتراض کننده و کسی که می خواهد حکم دادگاه را نقض نماید وظایفی دارد که در صورت عدم رعایت آنها ممکن است با رد واخواهی مواجه می­گردد. آنچه که بعنوان تکلیف واخواه مورد بررسی قرار می گیرد بیشتر از لحاظ شکلی می باشد و در واقع وظایف و تکالیف واخواه در رعایت آیین دادرسی طرح دادخواست واخواهی می باشد و بشرح ذیل به اختصار بیان می گردد:

۱.برای اعتراض به رای غیابی، محکوم علیه می بایست نسبت به تنظیم دادخواست در فرم چاپی که در مرحله نخستین مورد استفاده قرار می گیرد اقدام نماید.

۲. دادخواست واخواهی و ضمائم آن به تعداد واخوانده(خواهان های دعوای بدوی) بعلاوه یک نسخه به مرجع مربوطه باید تحویل داده شود. تقدیم دادخواست واخواهی و ضمایم به شعبه صادر کننده حکم معترض عنه، از تکالیف دیگر واخواه می باشد.

۳. پرداخت هزینه دادرسی مرحله واخواهی دعاوی غیر مالی از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال و هزینه دادرسی واخواهی دعاوی مالی تا مبلغ یک میلیون تومان ۷ درصد و مازاد بر آن معادل سه درصد محکوم به می باشد و وا خواهی از احکام غیابی صادره از شورای های حل اختلاف هیچگونه هزینه دادرسی ندارد.

۴. بیان دلایل عذر موجه در صورت واخواهی بعد از انقضا مدت با وصف ابلاغ واقعی، یکی دیگر از وظایف واخواه می باشد.

۵. اعلام آدرس صحیح برای ارسال اوراق پرونده، در صورت اشتباه بودن آدرس اعلامی از سوی خواهان بدوی، که در این صورت اوراق و اخطاریه های دادگاه، به آدرس جدید ارسال می گردد

برای تنظیم واخواهی توسط وکیل پایه یک دادگستری امید لاهیجانی نژاد با شماره تلفن  تماس بگیرید.